KAYNAKLAR

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 20. maddesi ve Türkiye’nin taraf olduğu insan hakları sözleşmeleri (Ekonomik Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesi Madde 8, Medeni Siyasi Haklar Uluslararası Sözleşmesi Madde 22, Çocuk Haklarına Dair Sözleşme Madde 15, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Madde 11, Avrupa Sosyal Şartı Madde 5 vb.) örgütlenme özgürlüğünü garanti altına almaktadır. Bunların yanında farklı sözleşmelerle ayrıca mülteciler (Mültecilerin Statüsüne İlişkin Protokol ve Sözleşme), kadınlar (Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Yok Edilmesi Sözleşmesi), çocuklar (BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme), göçmen işçiler ve ailelerinin üyeleri (Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile Fertlerinin Haklarının Korunmasına Dair Sözleşme), ulusal azınlıklara mensup kişiler (Ulusal Azınlıkların Korunmasına İlişkin Çerçeve Sözleşme) ve engelliler (Engelli Bireylerin Haklarına İlişkin Sözleşme) gibi belirli kişilerin veya grupların örgütlenme özgürlüğü özellikle tanınmaktadır. 

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin (BM ÇHS) 15. maddesi çocukların örgütlenme, dernek kurma ve barış içinde toplanma özgürlüklerini tanımaktadır. Bu hak, çocukların hayatındaki birçok deneyim ile doğrudan ilintilidir. Çocukların birbirleriyle ya da yetişkinlerle sosyalleşmeleri, siyasete, yerel ve ulusal yönetime katılımları ve bu tür süreçler için kulüpler, dernekler, ağlar, koalisyonlar gibi örgütlenmeler kurmaları ve bunlara katılmaları 15. maddenin koruması altındadır.

Bu bilgi notu çocukların BM ÇHS’nin 15. maddesinde tanımlanan örgütlenme/dernek kurma hakları ile ilgili bilgi sunması amacıyla hazırlanmıştır. Bilgi Notu’nun birinci bölümünde çocukların örgütlenme ve dernek kurma haklarına ilişkin literatür ile çocuklarla yapılan görüşmelerin özetine yer verilmiştir. Bilgi notunun ikinci bölümünde ise dernek kurma ve örgütlenme haklarına ilişkin çocukların ve yetişkinlerin görüşlerine yer verilmiştir. İkinci bölüme ilişkin veriler ve bilgiler, çocuk grupları ile yapılan atölye çalışmaları ile yetişkinlerle bire bir yapılan görüşmeler üzerinden derlenmiştir.